دوره تخصصی بازارهای مالی – مقدماتی

ساختار بازارهای مالی به شیوه‌ها و عواملی اشاره دارد که نظام مالی یک کشور یا منطقه را تشکیل می‌دهند. این ساختارها شامل اجزاء مختلفی نظیر نهادها، بازارها، واسطه‌گران مالی، و سایر عوامل است. ساختار بازارهای مالی در هر کشور ممکن است متفاوت باشد و بسته به سیاست‌ها، تاریخچه، و شرایط اقتصادی متغیر باشد. در ادامه، به برخی از اجزاء اصلی ساختار بازارهای مالی اشاره می‌شود.

بانک‌ها: بانک‌ها نقش اساسی در بازارهای مالی دارند. آن‌ها وظیفه نگهداری و انتقال پول، اعطای وام، ارائه خدمات مالی و بسیاری از عملیات مالی دیگر را بر عهده دارند. بورس: بورس یک نهاد اصلی در ساختار بازارهای مالی است. در بورس، اوراق بهادار معامله می‌شوند. این اوراق می‌توانند شامل سهام، اوراق مشارکت، اوراق مشارکت فعالانه، اوراق تسهیلات مالی، و سایر ابزارهای مالی باشند.

واسطه‌گران مالی: افراد و شرکت‌هایی که به عنوان واسطه بین سرمایه‌گذاران و بازارهای مالی عمل می‌کنند. این واسطه‌گران ممکن است شامل کارگزاران، بانک‌های سرمایه‌گذاری، و شرکت‌های مدیریت دارایی باشند.

بازارهای مالی مکان‌هایی هستند که ابزارهای مالی خرید و فروش می‌شوند. این بازارها به دلیل نوع ابزارهای مالی، روش معامله، و سایر ویژگی‌ها متنوع هستند. در ادامه، برخی از انواع بازارهای مالی را ذکر می‌کنیم.

بورس اوراق بهادار (Stock Exchange): در این بازار، سهام و اوراق بهادار شرکت‌ها به صورت عمومی خرید و فروخت می‌شوند. بورس‌ها مثل بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE) یا بورس اوراق بهادار لندن (LSE) به عنوان مثال‌های معروف این نوع بازار هستند.

بازار ارز (Foreign Exchange Market - Forex): در این بازار، ارزهای مختلف به یکدیگر معامله می‌شوند. بازار فارکس یک بازار جهانی است و تجارت ارز در آن به صورت ۲۴ ساعته انجام می‌شود.

فارکس، مخفف کلمهٔ Foreign Exchange است و به بازاری اشاره دارد که در آن ارزهای مختلف جهان به عنوان دارایی معامله می‌شوند. این بازار به عنوان بازار ارز یا بازار تبدیل ارز نیز شناخته می‌شود. در این بازار، شرکت‌کنندگان ،ارزهای مختلف را با هدف تجارت، سرمایه‌گذاری یا مقابله با ریسک‌های ارزی خرید و فروش می‌کنند. عمدهٔ فعالیت در بازار فارکس در تبدیل یک ارز به دیگری و در نتیجه پیش‌بینی تغییرات نرخ ارزها در زمان مشخص است. این بازار به عنوان یکی از بزرگترین بازارهای مالی جهان شناخته می‌شود و به دلیل ماهیت بین‌المللی تجارت ارز، شرکت‌کنندگان از کشورهای مختلفی از نقاط جهان در آن فعالیت دارند.

ساعات کاری بازار فارکس: بازار فارکس ۲۴ ساعته و پنج روز در هفته فعال است. معاملات در این بازار از شنبه ساعت ۲۳:۰۰ به وقت گرینویچ (GMT) آغاز می‌شود و تا جمعه ساعت ۲۲:۰۰ GMT ادامه دارد. این بازار در طول روز به دلیل وجود مناطق زمانی مختلف، همیشه فعال و قابل دسترسی است. بازار فارکس به وقت جهانی یا همان گرینویچ (GMT) تقسیم می‌شود و در طول روز به چهار نوبت اصلی تقسیم می‌شود: تایم آسیایی: این تایم شروع فعالیت روزانه بازار فارکس است و شامل بازارهای توکیو، سنگاپور، هنگ‌کنگ و سایر بازارهای آسیایی می‌شود. این نوبت از ساعت ۲۳:۰۰ GMT تا ۰۸:۰۰ GMT ادامه دارد. تایم اروپایی: بازار فارکس در این نوبت شامل بازارهای لندن و فرانکفورت است که از ساعت ۰۸:۰۰ GMT تا ۱۶:۰۰ GMT فعال می‌باشد. 

در بازار فارکس، چندین نوع نمودار وجود دارد که هر یک از آن‌ها برای تحلیل و نمایش اطلاعات بازار به کار می‌روند. این نمودارها ابزارهای حیاتی برای تحلیل تکنیکال هستند و به معامله‌گران کمک می‌کنند تا روندها، الگوها و نقاط ورود و خروج مناسب را شناسایی کنند. انواع اصلی نمودارها در بازار فارکس عبارتند از:

1. نمودار خطی (Line Chart) این نمودار ساده‌ترین نوع نمودار است که تنها قیمت‌های بسته شدن هر دوره زمانی را نشان می‌دهد. نقاط قیمت‌های بسته شدن به وسیله یک خط به هم متصل می‌شوند و تصویری کلی از حرکت قیمت در طول زمان را فراهم می‌کنند.

2. نمودار میله‌ای (Bar Chart) نمودار میله‌ای به‌جای نمایش تنها قیمت بسته شدن، چهار قیمت کلیدی را برای هر دوره زمانی نمایش می‌دهد: قیمت باز شدن، بالاترین قیمت، پایین‌ترین قیمت و قیمت بسته شدن. هر میله شامل یک خط عمودی است که دامنه بالا و پایین قیمت را نشان می‌دهد و خطوط افقی کوچکی در دو طرف میله که به ترتیب قیمت‌های باز و بسته شدن را نشان می‌دهند. 

جفت ارز جفت ارز در فارکس به معنای تبادل دو ارز مختلف در بازار فارکس است. در این بازار، ارزها همیشه به صورت جفت معامله می‌شوند، زیرا هر تراکنش شامل خرید یک ارز و فروش ارز دیگر است. به عنوان مثال، وقتی جفت ارز EUR/USD معامله می‌شود، در واقع یورو (EUR) در برابر دلار آمریکا (USD) معامله می‌شود. در جفت ارزها، ارز اول را ارز پایه و ارز دوم را ارز مظنه می‌نامند. قیمت جفت ارز نشان‌دهنده میزان ارز مظنه است که برای خرید یک واحد از ارز پایه لازم است. 

پیپ (Pip) یکی از مفاهیم اساسی در بازار فارکس است که برای اندازه‌گیری تغییرات کوچک در ارزش یک جفت ارز استفاده می‌شود. پیپ مخفف عبارت Percentage in Point یا Price Interest Point است. در بیشتر جفت‌ ارزها، پیپ کوچکترین واحد اندازه‌گیری است که تغییرات قیمت را نشان می‌دهد. تعریف پیپ پیپ معمولاً به چهارمین رقم اعشار در قیمت یک جفت ارز اشاره دارد. برای مثال، اگر قیمت EUR/USD از 1.1050 به 1.1051 تغییر کند، این تغییر معادل یک پیپ است. استثنای اصلی این قاعده، جفت‌ ارزهایی است که ین ژاپن (JPY) یکی از طرفین آن‌هاست. در این جفت‌ ارزها، پیپ به دومین رقم اعشار اشاره دارد. به عنوان مثال، اگر قیمت USD/JPY از 110.25 به 110.26 تغییر کند، این تغییر معادل یک پیپ است. پیپت (Pipette) برخی از بروکرهای فارکس برای دقت بیشتر، از یک واحد کوچکتر به نام پیپت استفاده می‌کنند. پیپت یک دهم پیپ است. بنابراین، اگر بروکر از پیپت استفاده کند، قیمت جفت ارزها به جای چهار رقم اعشار، به پنج رقم اعشار نمایش داده می‌شود. مثلاً تغییر از 1.10500 به 1.10501 یک پیپت است.

محاسبه ارزش پیپ در معاملات فارکس بستگی به نوع جفت ارز معامله‌شده و حجم معامله دارد. برای انجام این محاسبه، باید بدانید که یک پیپ کوچکترین واحد اندازه‌گیری تغییرات قیمت در یک جفت ارز است. به طور کلی، ارزش پیپ به چهارمین رقم اعشار در اکثر جفت ارزها و به دومین رقم اعشار در جفت ارزهایی که شامل ین ژاپن (JPY) هستند، اشاره دارد. در ادامه نحوه محاسبه ارزش پیپ را توضیح می‌دهیم:

 محاسبه ارزش پیپ برای جفت ارزهای پایه برای محاسبه ارزش پیپ در جفت ارزهایی که ارز پایه آنها دلار آمریکا (USD) نیست، از فرمول زیر استفاده می‌کنیم: ارزش پیپ=نرخ ارز1 پیپ​×حجم معامله

پیوت در فارکس به نقاط خاصی اطلاق می‌شود که در آن‌ها تغییر جهت قیمت یک جفت‌ارز رخ می‌دهد. این نقاط به معامله‌گران کمک می‌کنند تا تشخیص دهند که آیا قیمت به احتمال زیاد در همان جهت ادامه خواهد یافت یا تغییر جهت خواهد داد. پیوت‌ها به عنوان ابزارهایی در تحلیل تکنیکال استفاده می‌شوند و معمولاً به عنوان سطوح حمایت و مقاومت عمل می‌کنند. سطوح حمایت نقاطی هستند که در آن‌ها قیمت ممکن است پس از کاهش به بالا بازگردد، در حالی که سطوح مقاومت نقاطی هستند که در آن‌ها قیمت پس از افزایش ممکن است به پایین برگردد. پیوت‌ها با استفاده از داده‌های قیمتی گذشته مانند قیمت‌های بالاترین، پایین‌ترین و پایانی یک بازه زمانی خاص محاسبه می‌شوند و معامله‌گران با استفاده از آن‌ها می‌توانند نقاط ورود و خروج مناسبی برای معاملات خود تعیین کنند. پیوت‌ها به دلیل سادگی در محاسبه و کارایی بالا در پیش‌بینی حرکات بازار، در میان معامله‌گران فارکس بسیار محبوب هستند. این ابزار به معامله‌گران کمک می‌کند تا با دقت بیشتری بازار را تحلیل کنند و تصمیمات معاملاتی بهتری بگیرند.

اسلیپیج در فارکس به تفاوت بین قیمت مورد انتظار یک معامله و قیمت واقعی که معامله در آن اجرا می‌شود، گفته می‌شود. این پدیده معمولاً زمانی رخ می‌دهد که نوسانات بازار زیاد است و یا حجم معاملات بالاست. اسلیپیج می‌تواند تأثیرات مثبت یا منفی بر روی معامله‌گر داشته باشد. در شرایط ایده‌آل، زمانی که معامله‌گر دستور خرید یا فروش را ثبت می‌کند، انتظار دارد که معامله دقیقاً در همان قیمت تعیین‌شده اجرا شود. اما در بازارهای مالی واقعی، به دلیل تغییرات سریع قیمت و عوامل دیگر، ممکن است قیمت نهایی معامله با قیمت مورد انتظار تفاوت داشته باشد. این تفاوت به عنوان اسلیپیج شناخته می‌شود. اسلیپیج می‌تواند در هر دو جهت مثبت و منفی رخ دهد. اگر قیمت اجراشده برای یک خرید پایین‌تر از قیمت مورد انتظار باشد یا برای یک فروش بالاتر از قیمت مورد انتظار باشد، معامله‌گر سود می‌برد که به آن اسلیپیج مثبت گفته می‌شود. اما اگر قیمت اجراشده برای یک خرید بالاتر از قیمت مورد انتظار باشد یا برای یک فروش پایین‌تر از قیمت مورد انتظار باشد، معامله‌گر ضرر می‌کند که به آن اسلیپیج منفی گفته می‌شود.

ریسک به ریوارد در فارکس یکی از مفاهیم اساسی در مدیریت سرمایه و برنامه‌ریزی معاملاتی است. این مفهوم به نسبت بین مقدار ریسکی که یک معامله‌گر در یک معامله متحمل می‌شود و میزان سود مورد انتظار از آن معامله اشاره دارد. به عبارت ساده‌تر، ریسک به ریوارد نسبت پتانسیل ضرر به پتانسیل سود در یک معامله است. برای محاسبه نسبت ریسک به ریوارد، معامله‌گر ابتدا باید مقدار ریسکی که مایل به قبول آن است را مشخص کند. این معمولاً به صورت تفاوت بین قیمت ورود به معامله و سطح توقف ضرر (Stop Loss) تعیین می‌شود. سپس، مقدار سود مورد انتظار از معامله که به صورت تفاوت بین قیمت ورود به معامله و هدف سود (Take Profit) تعیین می‌شود، مشخص می‌گردد. نسبت ریسک به ریوارد با تقسیم مقدار ریسک بر مقدار سود محاسبه می‌شود.

لوریج یا اهرم معاملاتی لوریج یا اهرم در فارکس به ابزاری اشاره دارد که به معامله‌گران اجازه می‌دهد با مقدار سرمایه‌ای بیشتر از موجودی حساب خود معامله کنند. این ابزار به معامله‌گران امکان می‌دهد تا با استفاده از وام‌های موقتی که توسط بروکرها فراهم می‌شود، معاملات بزرگ‌تری را انجام دهند و از نوسانات بازار به نفع خود بهره‌برداری کنند. اهرم به صورت نسبتی بیان می‌شود، مثل 1:50 یا 1:100. به عنوان مثال، اگر یک معامله‌گر با اهرم 1:100 معامله کند، به این معناست که با هر 1 دلار سرمایه واقعی خود می‌تواند 100 دلار در بازار فارکس معامله کند. بنابراین، با یک حساب 1000 دلاری و اهرم 1:100، معامله‌گر قادر خواهد بود تا معاملات به ارزش 100,000 دلار انجام دهد. اهرم می‌تواند سودهای بالقوه را افزایش دهد، زیرا با سرمایه‌گذاری بیشتر در بازار، فرصت‌های سودآور بیشتری نیز به دست می‌آید. به عنوان مثال، اگر قیمت یک جفت‌ارز 1٪ افزایش یابد، معامله‌گری که از اهرم 1:100 استفاده می‌کند، می‌تواند سود 100٪ از سرمایه اولیه خود را تجربه کند. این ویژگی اهرم باعث می‌شود که معامله‌گران با سرمایه‌های کوچک نیز بتوانند در بازار فارکس فعالیت کنند و سودهای چشمگیری کسب کنند.

لات در بازار فارکس به معنای واحد استاندارد معاملاتی است که در آن اندازه معامله‌ها مشخص می‌شود. لات استاندارد در فارکس معادل 100,000 واحد ارز می‌باشد. این بدان معناست که هر لات ارزی که معامله شود، معادل 100,000 واحد از آن ارز است. علاوه بر لات استاندارد، لات‌های دیگری نیز وجود دارند که شامل مینی‌لات (10,000 واحد ارز)، میکرولات (1,000 واحد ارز) و نانو لات (100 واحد ارز) می‌شوند. این انواع لات‌ها به معامله‌گران اجازه می‌دهند تا با حجم‌های کوچکتری از معامله در بازار فارکس فعالیت کنند. برای محاسبه ارزش یک لات در دلار یا ارز دیگر، می‌توانید نرخ تبادل جفت ارز مورد نظر را در تعداد واحدهای لات ضرب کنید. 

اسپرد در بازار فارکس اسپرد تفاوت بین قیمت خرید (Bid) و قیمت فروش (Ask) یک جفت ارز است. به عبارت دیگر، اسپرد میزان اختلاف بین بالاترین قیمتی است که یک خریدار حاضر است برای یک جفت ارز پرداخت کند و پایین‌ترین قیمتی که یک فروشنده حاضر است بپذیرد. این تفاوت به عنوان هزینه معامله برای معامله‌گران در نظر گرفته می‌شود و به کارگزاران اجازه می‌دهد که از طریق ارائه خدمات معاملاتی به سود برسند. اسپرد می‌تواند بسته به شرایط بازار، جفت ارز مورد معامله و حجم معاملات متفاوت باشد. به طور کلی، در شرایط نرمال بازار، اسپردهای کوچکتری برای جفت ارزهای اصلی وجود دارد. برای مثال، اگر قیمت خرید یک جفت ارز 1.2000 و قیمت فروش آن 1.2003 باشد، اسپرد 3 پیپ خواهد بود. این یعنی تفاوت قیمت 0.0003 واحد پولی بین خرید و فروش وجود دارد که به عنوان هزینه معامله محسوب می‌شود. عوامل مختلفی می‌توانند بر اندازه اسپرد تأثیر بگذارند: نوسانات بازار: در دوره‌های نوسانات شدید بازار، اسپردها می‌توانند افزایش یابند. این معمولاً به دلیل افزایش ریسک برای کارگزاران است. حجم معاملات: جفت ارزهایی که به طور گسترده معامله می‌شوند مانند EUR/USD، معمولاً اسپردهای کمتری دارند چون نقدینگی بیشتری در بازار وجود دارد. در مقابل، جفت ارزهای کمتر معامله‌شده ممکن است اسپردهای بیشتری داشته باشند.