ریسک به معنای عمومی به معرض قرار گرفتن از مواجهه با خطر یا اتفاقات ناخواسته با پتانسیل برای آسیب یا ضرر مالی یا معنوی اشاره دارد. در زمینههای مختلفی مانند مالیات، تجارت، مالی، اجتماعی، علمی و حتی زندگی روزمره، مفهوم ریسک مورد استفاده قرار میگیرد.
در مالیات و مدیریت مالی، ریسک به میزان احتمال وقوع یک حادثه ناخواسته (مثل ضرر مالی) و همچنین اندازه این ضرر اشاره دارد. بنابراین، میتوان ریسک را به دو بخش اصلی تقسیم کرد:
- احتمال وقوع ریسک: این بخش مربوط به احتمال وقوع یک وقوعه ناخواسته است. به عبارت دیگر، احتمال وقوع آن حادثه را معین میکند. این احتمال ممکن است بر اساس تحلیلهای آماری و اطلاعات تاریخی محاسبه شود.
- اندازه ریسک: این بخش مربوط به میزان خسارت یا ضرری است که در صورت وقوع حادثه به شما وارد میشود. این اندازه ممکن است در واحد پولی (مثل دلار یا ریال) یا در واحدهای دیگر معنا شود.
مدیریت ریسک به معنای کاهش احتمال وقوع ریسک، کاهش اندازه ریسک، انتقال ریسک به دیگران (مانند بیمه) و یا پذیرش ریسک با تصمیمگیری آگاهانه در مورد مواجهه با آن استفاده میشود. این مفهوم به صورت گسترده در تجارت، سرمایهگذاری، مدیریت پروژه، و بسیاری از زمینههای دیگر به کار میرود.
ديدگاه تاريخی ريسك و مديريت آن
تاریخی دیدگاه در مورد ریسک و مدیریت آن تا حد زیادی با گذشت زمان تغییر کرده است. در طول تاریخ، نگرشها و شیوههای مدیریت ریسک تحت تأثیر تغییرات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و فناوری تکامل یافتهاند. در ادامه، به برخی از دورهها و دیدگاههای تاریخی در مورد ریسک و مدیریت آن اشاره میشود:
- دوره قدیم: در دوران باستان، مردم به ریسکهای محیطی و طبیعی مانند زمینلرزهها، سیلها، و بیماریها بیشتر توجه میکردند. این افراد معمولاً از طریق اعتقادات دینی یا آیینی تلاش میکردند تا از ریسکهای احتمالی محافظت کنند.
- دوره صنعتی: با آغاز دوره صنعتی و افزایش پیچیدگی تجارت و تولید، مفهوم ریسک در زمینههای تجاری و مالی به اهمیت بیشتری رسید. این دوره شاهد توسعه بیمه و ابزارهای مالی جدید برای مدیریت ریسک بود.
- دوره مدیریت ریسک مدرن: در قرن بیستم و به ویژه پس از بحرانهای مالی مختلف، دیدگاه به مدیریت ریسک تغییر کرد. رویکردهای کمیابی مانند مدیریت ریسک مبتنی بر ارزش (Value at Risk) و مدیریت ریسک مبتنی بر سودآوری متقاطع (Enterprise Risk Management) توسعه یافت و شرکتها و موسسات به شکل سیستماتیکتر و تحلیلیتر به مدیریت ریسک پرداختند.
- دوره فناوری اطلاعات: با پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات، توانایی جمعآوری و تجزیه و تحلیل دادههای مرتبط با ریسک بهبود یافت. این امکانات جدید به سازمانها کمک کرد تا ریسکهای خود را با دقت بیشتری شناسایی کنند و به تصمیمگیری بهتری برسند.
- دوره جهانی شدن: با گسترش تجارت بینالمللی و ارتباطات جهانی، ریسکهای مرتبط با عوامل جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی و محیطی به تناسب افزایش یافت. مدیریت ریسک در این دوره متعلق به برنامهها و استراتژیهای جهانی شد.
با ما در شبکه های اجتماعی همراه باشید ( یوتیوب ، تلگرام ، اینستاگرام ، توییتر )
