تلاش کشورهای خاورمیانه برای ایجاد شاخص جهانی نفت
کشورهای خاورمیانه، به‌ویژه امارات متحده عربی و عمان، در سال‌های اخیر تلاش‌های گسترده‌ای را برای توسعه بازارهای محلی نفت آغاز کرده‌اند. هدف این کشورها افزایش نفوذ در بازارهای جهانی نفت و کاهش وابستگی به شاخص‌های بین‌المللی همچون نفت برنت و وست تگزاس است. با این حال، کمبود تنوع و حجم در شاخص‌های منطقه‌ای نظیر نفت خام دبی، از جمله چالش‌هایی است که توان رقابت این شاخص‌ها را محدود کرده است. در ادامه شاخص جهانی نفت را باهم بررسی خواهیم کرد.
مزایای ایجاد شاخص مستقل خاورمیانه‌ای
شاخص‌های نفتی مانند برنت و وست تگزاس نقش کلیدی در بازار جهانی ایفا می‌کنند. به همین دلیل، ایجاد شاخصی مشابه برای خاورمیانه می‌تواند از جنبه‌های مختلفی به این منطقه کمک کند. به عقیده “آدی ایمسیروویچ”، نویسنده انرژی اینتلیجنس، بورس نفت ابوظبی (Abu Dhabi Exchange) نه‌تنها نمایانگر غرور ملی امارات است، بلکه ابزاری استراتژیک برای تضمین صادرات نفت خام در شرایط بحرانی بازار محسوب می‌شود.
ایمسیروویچ معتقد است که امارات ممکن است روزی تصمیم به خروج از اوپک بگیرد و با ایجاد شاخص مستقل خود، نقش پررنگ‌تری در بازار جهانی نفت ایفا کند. این کشور پیش‌تر اعلام کرده بود که استراتژی‌های عربستان سعودی مبنی بر کاهش عرضه برای افزایش قیمت‌ها را کاملاً نمی‌پذیرد. همچنین، امارات قصد دارد ظرفیت تولید نفت خود را طی سه سال آینده از 4.5 میلیون بشکه به 5 میلیون بشکه در روز افزایش دهد.
چالش‌های سیاسی و اقتصادی
با وجود مزایای احتمالی، ایجاد یک شاخص مستقل نفتی در خاورمیانه با موانع زیادی روبه‌رو است. یکی از این موانع، تنوع کم نفت خام تولیدی منطقه است. برای مثال، شاخص دبی تنها شامل چهار نوع نفت خام شامل Upper Zakum، Al Shaheen، Oman و Murban است که در مقایسه با شاخص برنت (شامل پنج نوع نفت مختلف)، از حجم و تنوع کمتری برخوردار است.
علاوه بر این، موانع سیاسی نیز نقش مهمی در محدود کردن این تلاش‌ها دارند. همکاری کشورهای تولیدکننده نفت در خاورمیانه برای ایجاد شاخصی مشترک نیازمند هم‌گرایی سیاسی میان کشورهایی نظیر عربستان سعودی و ایران است، که به دلیل تنش‌های سیاسی موجود در منطقه،بسیار سخت به نظر می‌رسد.
نقش عمان و عربستان سعودی
عمان نیز با بورس انرژی دبی (DME) یکی دیگر از بازیگران کلیدی در این مسیر است. سال گذشته، بورس عربستان سعودی (تداول) نزدیک به یک‌سوم سهام بورس انرژی عمان را خریداری کرد، اما اعلام کرد که نفت خام عربستان در این بورس معامله نخواهد شد تا از تضاد منافع جلوگیری شود.
از سوی دیگر، تجربه عربستان در سال 2020 نشان داد که استفاده از تاکتیک‌های افزایش عرضه برای رقابت با روسیه، چالش‌های لجستیکی قابل‌توجهی به همراه دارد. در آن زمان، ذخیره‌سازی حجم بالای نفت بدون فروش، مشکلات زیادی را ایجاد کرد و ضعف‌های این استراتژی را آشکار ساخت.
آینده شاخص نفتی خاورمیانه
برای رقابت در سطح جهانی، کشورهای خاورمیانه باید در بلندمدت به دنبال تقویت نقدینگی و محبوبیت نفت خام خود باشند. ایجاد شاخصی که شامل نفت خام‌های باکیفیت مشابه از کشورهای مختلف منطقه باشد، می‌تواند گام مهمی در این مسیر باشد. با این حال، اختلافات سیاسی و چالش‌های موجود این هدف را به پروژه‌ای بلندمدت و دشوار تبدیل کرده است.
در نهایت، هرچند رقابت شاخص نفتی خاورمیانه با شاخص‌های جهانی همچون برنت و وست تگزاس در آینده‌ای نزدیک بعید به نظر می‌رسد، اما تلاش کشورهای منطقه برای افزایش سهم خود در بازار جهانی نفت، نقش آن‌ها را در شکل‌دهی به تحولات آتی این بازار پررنگ‌تر خواهد کرد.
منبع:
